Körlük – Jose Saramago Alıntıları ve En güzel Kesitleri

dünyadan o kadar uzağız ki zaman gelecek artık kim olduğumuzu unutacağız, birbirimizin adını bile söylemek aklımıza gelmeyecek, zaten bu neye yarar ki, adlarımızın bize ne yararı olur ki, köpekler birbirini bizim yaptığımız gibi tanımazlar ya da tanısalar bile, kendilerine verilmiş olan adla değil, onun kokusunu öteki köpeklerinkinden ayırt ederek tanırlar, kendilerini de kendi kokularıyla tanıtırlar, biz burada başka tür köpekler gibiyiz, birbirimizi havlamalarımızdan, sözlerimizden tanıyoruz, geriye kalan, yüz çizgileri, göz rengi, ten rengi, saç rengi hesaba katılmıyor, sanki bunların hiçbiri yok, ben henüz görüyorum ama ne zamana kadar.

■ ■ ■

Bu durumda, geriye akıl hastanesi kalıyor, Evet, sayın bakanım, akıl hastanesi, Eh, öyleyse akıl hastanesini kullanalım, akıl
hastanesi zaten bize her bakımdan en iyi kullanma koşullarını sunuyor, dört bir yanının duvarlarla çevrili olmasının dışında, iki kanattan oluşmasının avantajı da var, bunlardan birini gerçek körlere ayırır, ötekine de kuşkulu olanları yerleştiririz, burası böylelikle, sonradan kör olanların daha önce kör olanların yanına gönderileceği bir no man’s land, bir tarafsız bölge oluşturur, Ben bunda bir sakınca görüyorum, Nasıl bir sakınca bakanım, Oraya, hastaları gerektiğinde öteki yana aktaracak personel yerleştirmek zorunda kalırız, oysa bunu yapacak gönüllüleri bulma konusunda pek umutlu değilim, Bunu yapmak gerekeceğini sanmıyorum, sayın bakanım, Nasıl, açıklayın, Hastalığı kapmış olduğundan kuşku duyulanlardan biri kör olduğunda –bu durum doğal olarak er geç meydana gelecektir– ötekiler, yani görme yetisini henüz yitirmemiş olanlar, o kişiyi anında kapı dışarı edeceklerdir, bundan emin olabilirsiniz, bakanım, Hakkınız var, Ayrıca, öte yanda canı sıkılan bir körün de aralarına katılmasına kesinlikle izin vermeyeceklerdir, Çok doğru bir akıl yürütme, Teşekkür ederim, sayın bakanım, öyleyse, planlarımızı uygulamaya geçirebilir miyiz, Evet, size açık kart veriyorum.

■ ■ ■

konu hakkında bilgisi
olmayan kişilerin anlayabileceği günlük dille ifade edecek
olursak, bildiği şeyleri bildiğini anımsama yeteneğini
yitirmişti, üstelik, bunu söyleme, ifade etme yeteneğini de
yitirmişti. Bakarkörlüğe gelince, bu konuda hiçbir kuşkuya
yer yoktu. Bu hastalığın söz konusu olabilmesi için, hastanın
her şeyi kapkara görmesi gerekiyordu ama bu durumda
görmek sözcüğü tartışmalıydı, çünkü hasta için mutlak
karanlık söz konusuydu. Kör adam, gördüğünü açık seçik
ifade etmiş –bu eylemin kullanımında yukarıda sözü edilen
tartışmalı durum saklı kalmak kaydıyla tabii–, gördüğü şeyin
tekdüze, yoğun, beyaz bir renk olduğunu söylemişti, açık
gözlerle bir süt denizinin içine dalmış gibi. Beyaz bir
bakarkörlük, bu, sözcük temelinde bir çelişki olacağı gibi,
sinirsel bakımdan da bir olanaksızlık oluşturacaktı, çünkü bu
durumda gerçekteki görüntüleri, biçimleri ve renklerini
algılayamayacak olan beynin, deyim yerindeyse, normal
görüşe sahip birinin gördüğü –tabii normal görüş denen şeyin
ne olduğunun kesin olarak ortaya konmasının her zaman çok
zor olduğu da hesaba katılmak kaydıyla– renklerin, biçimlerin
ve görüntülerin ton farkı olmayan beyaz bir örtüyle
kaplanmasına da olanak bulunmayacaktı.

■ ■ ■

Hırsız, böylesi korkunç düşüncelerin aklını iyice
karıştırmasını engellemek için, arabayı her zamankinden çok
daha düzgün kullanmaya dikkat etti, en küçük hataya, en
küçük dalgınlığa düşmemesi gerektiğini biliyordu. Polis,
mahallede dolaşıp duruyordu, içlerinden birinin onu
durdurması yeterliydi, Sigortanız ve sürücü belgeniz, lütfen,
ve bu onun için, yeniden hapsi boylamak anlamına geliyordu,
hem de yaşam boyu. Trafik lambalarına hatasız uyuyor,
kırmızı ışıkta hiç ilerlemiyor, sarı ışıkta dikkat ediyor, yeşil
ışığı sabırla bekliyordu. Bir an geldi, lambalara uymanın onda
saplantı haline geldiği düşüncesine kapıldı. Bunun üzerine,
arabanın hızını, bazen hızlanıp bazen yavaşlayarak arkasından
gelenleri sinirlendirmek pahasına, her defasında yeşil ışığa
rastlayacak şekilde ayarladı. Sonunda, şaşkın ve son derece
gergin durumda, trafik lambalarının olmadığını bildiği bir yan
sokağa saptı ve çok iyi şoför olduğundan, arabayı neredeyse
gözü kapalı park etti. Sinir krizi geçirmek üzere olduğunu
duyumsuyordu ve bu durumu kendi kendine aynı sözlerle
ifade etti, Burada şimdi bir sinir krizi geçireceğim. Arabanın
içinde boğuluyordu. Her iki yandaki camı indirdi, ama
dışarıdan giren hava içerdeki atmosferi serinletmedi. Ne
yapıyorum ben, diye sordu kendi kendine. Arabayı götürmesi
gereken hangar uzakta, kentin dış semtlerinden birindeydi,
içine düştüğü duruma bakılırsa, oraya hiç ulaşamayacaktı. Bir
aynasız beni enseleyecek ya da bir kaza yapacağım, ki bu
daha da kötü, diye mırıldandı. Bunun üzerine, en iyisinin
arabadan biraz çıkarak kafasını serinletmek olduğunu
düşündü, Bu belki de kafamın içindeki kara düşüncelerden
sıyrılmama yardımcı olur, o adam kör oldu diye, aynı şeyin
benim de başıma gelmesi gerekmez, insan körlüğe gribe
yakalanır gibi yakalanmaz, şu evlerin çevresinde bir tur
atarsam rahatlarım. Arabadan çıktı, kapıları kilitlemeye gerek
yoktu, nasıl olsa hemen dönecekti ve uzaklaştı. Otuz adım
atmamıştı ki kör oldu.

■ ■ ■

Birlikte yaşamanın
getirdiği etkinlikleri ve genetik değişmeleri bir yana
bırakacak olursak, bilincimizi giderek damarlarımızda
dolaşan kanın rengine ve gözyaşlarımızın tuzuna bulaştırdık,
bu da yetmiyormuş gibi, gözlerimizi içimize dönük birer
aynaya dönüştürdük, sonuçta gözlerimiz, ağzımızla
yadsımaya çalıştığımız şeyleri çoğu zaman hiç sakınmadan
gözler önüne serer hale geldi. Bu genel olguya bir de işlenen
suçun basit zihinlerde yol açtığı pişmanlığa çoğu zaman en
eski atalarımızdan miras kalan her türlü korkunun da
karışmasının getirdiği özel durum eklendi, bunun sonucu
olarak da, suçlunun işlediği suç, henüz sopayı yemeden ya da
taşa tutulmadan önce, cezası iki kez hak edilmiş bir suç haline
geldi. Dolayısıyla, bizi ilgilendiren durumda, hırsızın arabayı
çalmak üzere çalıştırır çalıştırmaz, söz konusu korkuların ve
pişmanlıkla kıvranmaya başlayan bilincinin işin içine ne
ölçüde karıştığını belirleme olanağını bulamayacağız. Ne var
ki, kör olduğu anda aynı direksiyonu iki eliyle tutan, aynı ön
camdan dışarı bakan ve birden hiçbir şey göremez hale gelen
kişinin oturduğu koltuğa oturmamış olsak da, bu tür
düşüncelerin bunu yapan kişinin içinde o sürüngen, korkunç
korku hayvanını uyandıracağını düşünememek için, insanın
en küçük düş gücünden bile yoksun olması gerekir, oysa, o
hayvan hırsızın içinde daha şimdiden başını kaldırdı bile.

■ ■ ■

İnsan
doğası hakkında kuşkucu olanlar –ki bunların sayısı oldukça
fazla olduğu gibi, böyleleri düşüncelerinde inatçıdırlar–,
önüne çıkan fırsatların, insanı ille de hırsız yapmadığı doğru
olsa bile, hırsız olmasına çanak tuttuğu da göz ardı edilemez,
derler. Bize gelince, kör adam, hem gerçek hem de sahte
iyiliksever Samaralının
1 kendisine son anda yaptığı ikinci
öneriyi kabul etmiş olsaydı –ki bu durumda iyilik yapma
isteği ağır basabilirdi–, yani karısı gelinceye kadar yanında
kalmasına izin verseydi, kendisine bahşedilen güven
duygusunun sağlayacağı ahlaki sorumluluğun etkisi, onun
suça eğilimini dizginler, böylelikle de en sefil ruhlarda bile
her zaman rastlayabileceğimiz parıltıyı ve soyluluğu yüzeye
çıkarırdı, diye düşünmemize izin verilmesini rica ediyoruz.

■ ■ ■

Sonradan arabayı çalan adamın, kör adama yardımını
sunduğu anda hiçbir kötü niyeti yoktu, tam tersine, cömertlik
ve özgecilik adı verilen duygulara uymaktan başka bir şey
yapmamıştı, ki bunlar, herkesin bildiği gibi, insan soyunun en
iyi iki yanını oluşturur, hatta bu duygulara, mesleğinde
ilerleme şansı bulunmayan ve bu işi yaparken, tersine,
zavallıların çaresiz durumda olmalarından yararlanan gerçek
patronlar tarafından sömürülen ve yüreği bizim basit araba
hırsızınınkinden çok daha katı suçlularda bile rastlandığı olur.
Sonuçta, kör bir adama önce yardım edip sonra arabasını
çalmak ile şımarık bir ihtiyarla ilgilenirken, lafı ağzının içinde
geveleyip onun mirasına göz dikmek arasında çok da büyük
bir fark yoktur.

■ ■ ■